പോസ്റ്റ് ട്രോമാറ്റിക് സ്ട്രെസ് ഡിസോര്‍ഡര്‍

മറ്റുലേഖനങ്ങൾ

പോസ്റ്റ് ട്രോമാറ്റിക് സ്ട്രെസ് ഡിസോര്‍ഡര്‍

'വാഴച്ചാലില്‍ കുളിക്കാന്‍ പോയതായിരുന്നു വരുണും കൂട്ടുകാരും. എന്നാല്‍ ഒട്ടും പ്രതീക്ഷിക്കാതെയായിരുന്നു അടിയൊഴുക്കില്‍ ഇവര്‍ പെടുന്നത്. വരുണ്‍ ഒരുവിധത്തില്‍ നീന്തി ഒരു പാറയില്‍ പിടിച്ചു രക്ഷപ്പെട്ടെങ്കിലും തന്‍റെ കൂട്ടുകാരിലൊരാള്‍ ദാരുണമായി ഒഴുക്കില്‍പ്പെട്ട് മരിക്കുന്നതു മായ്ക്കാനാവാത്ത ഭീതിയാണ് അവനില്‍ സൃഷ്ടിച്ചത്. പിന്നീട് ഒരിക്കലും ഇതുപോലെയുള്ള സ്ഥലങ്ങളില്‍ പോകുവാന്‍ അവന്‍ ഭയപ്പെട്ടു.'

ഇത് ഒരു ഒറ്റപ്പെട്ട സംഭവമല്ല. അപകടസാഹചര്യങ്ങളില്‍ പെട്ടുപോവുന്ന ഒട്ടുമുക്കാല്‍ ആളു കള്‍ക്കും സംഭവിച്ചേക്കാവുന്ന ഒരു അവസ്ഥയാണിത്. ഈയൊരു അവസ്ഥയെ പോസ്റ്റ് ട്രോമാറ്റിക് സ്ട്രെസ് ഡിസോര്‍ഡര്‍ (PTSD) എന്നു വിശേഷിപ്പിക്കാം.

എന്താണ് പോസ്റ്റ് ട്രോമാറ്റിക് സ്ട്രെസ് ഡിസോര്‍ഡര്‍ (PTSD)?

പോസ്റ്റ് ട്രോമാറ്റിക് സ്ട്രെസ് ഡിസോര്‍ഡര്‍ (PTSD) എന്നത് ഞെട്ടിപ്പിക്കുന്നതോ, ഭയപ്പെടുത്തുന്നതോ, അപകടകരമായതോ ആയ സംഭവങ്ങള്‍ അനുഭവിച്ച ചില ആളുകളില്‍ കാണപ്പെടുന്ന ഒരു മാനസിക വൈകല്യമാണ്.

ആഘാതകരമായ ഒരു സാഹചര്യത്തിലും അതിനുശേഷവും ഭയം തോന്നുക സ്വാഭാവിക മാണ്. ഭയം ശരീരത്തിന്‍റെ 'പോരാട്ടം-അല്ലെങ്കില്‍ ഫ്ലൈറ്റ്' പ്രതികരണത്തിന്‍റെ ഒരു ഭാഗമാണ്, ഇത് അപകടസാധ്യത ഒഴിവാക്കാന്‍ അല്ലെങ്കില്‍ പ്രതികരിക്കാന്‍ നമ്മെ സഹായിക്കുന്നു. ആഘാതത്തിനു ശേഷം ആളുകള്‍ക്ക് നിരവധി പ്രതികരണങ്ങള്‍ അനുഭവപ്പെട്ടേക്കാം, മിക്ക ആളുകളും കാലക്രമേണ പ്രാരംഭലക്ഷണങ്ങളില്‍ നിന്ന് സുഖം പ്രാപിക്കുന്നു. എന്നാല്‍ പ്രശ്നം ദീര്‍ഘകാലത്തേക്ക് തുടരുകയാണെങ്കില്‍ അത് പോസ്റ്റ് ട്രോമാറ്റിക് സ്ട്രെസ് ഡിസോര്‍ഡര്‍ ആണെന്ന് നമുക്കു സംശയിക്കാം.

(PTSD) ഉള്ള ആളുകള്‍ക്ക് അവരുടെ അനുഭവവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട തീവ്രവും അസ്വസ്ഥവുമായ ചിന്തകളും വികാരങ്ങളും ഉണ്ട്, അത് ആഘാതകരമായ സംഭവം അവസാനിച്ചതിന് ശേഷവും നീണ്ടുനില്‍ക്കും. ഫ്ളാഷ്ബാക്കുകളിലൂടെയോ പേടിസ്വപ്നങ്ങളിലൂടെയോ അവര്‍ സംഭവത്തെ പുനരുജ്ജീവിപ്പിച്ചേക്കാം; അവര്‍ക്ക് സങ്കടമോ ഭയമോ ദേഷ്യമോ തോന്നിയേക്കാം; അവര്‍ മറ്റ് ആളുകളില്‍നിന്ന് വേര്‍പിരിയുകയോ അകന്നുപോകുകയോ ചെയ്തേക്കാം. (PTSD) ഉള്ള ആളുകള്‍ക്ക് ആഘാതകരമായ സംഭവത്തെക്കുറിച്ച് ഓര്‍മ്മിപ്പിക്കുന്ന സാഹചര്യങ്ങളോ ആളുകളെയോ ഒഴിവാക്കാം, മാത്രമല്ല ഉച്ചത്തിലുള്ള ശബ്ദമോ ആകസ്മികമായ സ്പര്‍ശനമോ പോലെ സാധാരണമായ ഒന്നിനോട് അവര്‍ക്ക് ശക്തമായ പ്രതികൂല പ്രതികരണങ്ങള്‍ ഉണ്ടായേക്കാം.

(PTSD) രോഗനിര്‍ണ്ണയത്തിന് അസ്വസ്ഥതയുണ്ടാക്കുന്ന ഒരു ആഘാതകരമായ സംഭവവുമായി സമ്പര്‍ക്കം പുലര്‍ത്തേണ്ടതുണ്ട്. ഒരു സംഭവം നേരിട്ട് അനുഭവിക്കുക, മറ്റുള്ളവര്‍ക്ക് സംഭവിക്കുന്ന ഒരു ആഘാതകരമായ സംഭവത്തിന് സാക്ഷ്യം വഹിക്കുക, അല്ലെങ്കില്‍ അടുത്ത കുടുംബാംഗത്തിനോ സുഹൃത്തിനോ ഒരു ആഘാതകരമായ സംഭവം സംഭവിച്ചുവെന്ന് പഠിക്കുക എന്നിവ എക്സ്പോഷറില്‍ ഉള്‍പ്പെടുന്നു.

പ്രളയത്തിനും കോവിഡ് പാന്‍ഡെമിക്കിനും ശേഷം കേരളത്തില്‍ (PTSD) ബാധ പലമടങ്ങ് വര്‍ധിച്ചതായി കാണുന്നു. നിരവധി വ്യാജ/ നെഗറ്റീവ് വാര്‍ത്തകള്‍ സോഷ്യല്‍ മീഡിയയിലൂടെ വ്യാപകമായി പ്രചരിക്കുന്നതിനുള്ള ഒരു കാരണം(PTSD) യുടെ ഉയര്‍ന്ന നിരക്കാണ്.

ആര്‍ക്കൊക്കെയാണ് പോസ്റ്റ് ട്രോമാറ്റിക് സ്ട്രെസ് ഡിസോര്‍ഡര്‍ അനുഭവപ്പെടുന്നത്?

ആര്‍ക്കും ഏതു പ്രായത്തിലും (PTSD) അനുഭവപ്പെടാം. ശാരീരികമോ ലൈംഗികമോ ആയ ആക്രമണം, ദുരുപയോഗം, ഒരു അപകടം, ഒരു ദുരന്തം അല്ലെങ്കില്‍ മറ്റ് ഗുരുതരമായ സംഭവങ്ങള്‍ എന്നിവ അനുഭവിച്ചതോ കണ്ടതോ ആയ ഏതൊരു വ്യക്തിയിലും ഈ ഡിസോര്‍ഡര്‍ കണ്ടുവരുന്നു. (PTSD) ഉള്ള ആളുകള്‍ അപകടത്തിലല്ലെങ്കില്‍പ്പോലും സമ്മര്‍ദ്ദമോ ഭയമോ അനുഭവപ്പെട്ടേക്കാം.

(PTSD) ഉള്ള എല്ലാവരും അപകടകരമായ ഒരു സംഭവത്തിലൂടെ കടന്നുപോയിട്ടുണ്ടാവണമെന്നില്ല. ചിലപ്പോള്‍, ഒരു സുഹൃത്ത് അല്ലെങ്കില്‍ സ്വന്തം വീട്ടുകാര്‍ക്ക് ഉണ്ടായ ദുരന്തംപോലും ഒരു വ്യക്തിയില്‍ പോസ്റ്റ് ട്രോമാറ്റിക് സ്ട്രെസ് ഡിസോര്‍ഡര്‍ സൃഷ്ടിച്ചേക്കാം.

യു. എസ്. ഡിപ്പാര്‍ട്ട്മെന്‍റ് ഓഫ് വെറ്ററന്‍സ് അഫയേഴ്സിന്‍റെ ഒരു പ്രോഗ്രാമായ നാഷണല്‍ സെന്‍റര്‍ ഫോര്‍ പി.ടി.എസ്.ഡി പ്രകാരം, ഓരോ 100 ആളുകളില്‍ ആറ് പേര്‍ക്കും അവരുടെ ജീവിതത്തിലെ ഏതെങ്കിലും ഘട്ടത്തില്‍ (PTSD) അനുഭവപ്പെടും. പുരുഷന്മാരേക്കാള്‍ സ്ത്രീകള്‍ക്ക്(PTSD) വരാനുള്ള സാധ്യത കൂടുതലാണ്. ആഘാതകരമായ സംഭവത്തിന്‍റെ ചില വശങ്ങളും ചില ജീവശാസ്ത്രപരമായ ഘടകങ്ങളും (ജീനുകള്‍ പോലുള്ളവ) ചില ആളുകളുടെ (PTSD) വികസിപ്പിക്കാനുള്ള സാധ്യത വര്‍ദ്ധിപ്പിക്കും.

രോഗലക്ഷണങ്ങളും രോഗനിര്‍ണയവും

(PTSD) യുടെ ലക്ഷണങ്ങള്‍ താഴെ പറയുന്ന നാല് വിഭാഗങ്ങളില്‍പെടുന്നു. പ്രത്യേക ലക്ഷണങ്ങള്‍ തീവ്രതയില്‍ വ്യത്യാസപ്പെട്ടിരിക്കാം.

a) നുഴഞ്ഞുകയറ്റം: ആവര്‍ത്തിച്ചുള്ള, അനിയന്ത്രിതമായ ഓര്‍മ്മകള്‍ പോലെയുള്ള നുഴഞ്ഞു കയറ്റ ചിന്തകള്‍; വിഷമിപ്പിക്കുന്ന സ്വപ്നങ്ങള്‍; അല്ലെങ്കില്‍ ആഘാതകരമായ സംഭവത്തിന്‍റെ ഫ്ളാഷ്ബാക്ക് എന്നിവ ഉള്‍പ്പെടുന്നു. ഫ്ളാഷ്ബാക്കുകള്‍ വളരെ സ്പഷ്ടമായേക്കാം, ആളുകള്‍ തങ്ങള്‍ക്കുണ്ടായ ആഘാതകരമായ അനുഭവം പുനരുജ്ജീവിപ്പിക്കുകയോ അല്ലെങ്കില്‍ അവരുടെ കണ്‍മുന്നില്‍ അത് കാണുകയോ ചെയ്യുന്നു.

b) ഒഴിവാക്കല്‍: ആഘാതകരമായ സംഭവത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ഓര്‍മ്മപ്പെടുത്തലുകള്‍ ഒഴിവാക്കുന്നതില്‍ ആളുകള്‍, സ്ഥലങ്ങള്‍, പ്രവര്‍ത്തനങ്ങള്‍, വസ്തുക്കള്‍, സാഹചര്യങ്ങള്‍ എന്നിവ ഒഴിവാക്കുന്നത് ഉള്‍പ്പെട്ടേക്കാം. ആഘാതകരമായ സംഭവത്തെക്കുറിച്ച് ഓര്‍ക്കുകയോ ചിന്തിക്കുകയോ ചെയ്യാതിരിക്കാന്‍ ആളുകള്‍ ശ്രമിച്ചേക്കാം. എന്താണ് സംഭവിച്ചതെന്നോ അതിനെക്കുറിച്ച് അവര്‍ക്ക് എങ്ങനെ തോന്നുന്നുവെന്നോ സംസാരിക്കുന്നത് അവര്‍ എതിര്‍ത്തേക്കാം.

c) നിഷേധാത്മകത: ആഘാതകരമായ സംഭവത്തിന്‍റെ പ്രധാന വശങ്ങള്‍ ഓര്‍ക്കാനുള്ള കഴിവില്ലായ്മ, തന്നെക്കുറിച്ചോ മറ്റുള്ളവരെക്കുറിച്ചോ നിലവിലുള്ളതും വികലവുമായ വിശ്വാസങ്ങളിലേക്ക് നയിക്കുന്ന നിഷേധാത്മക ചിന്തകളും വികാരങ്ങളും (ഉദാ: 'ഞാന്‍ മോശമാണ്,' 'ആരെയും വിശ്വസിക്കാന്‍ കഴിയില്ല'); സ്വയം അല്ലെങ്കില്‍ മറ്റുള്ളവരെ തെറ്റായി കുറ്റപ്പെടുത്തുന്നതിലേക്ക് നയിക്കുന്ന സംഭവത്തിന്‍റെ കാരണത്തെക്കുറിച്ചോ അനന്തരഫലങ്ങളെക്കുറിച്ചോ ഉള്ള വികലമായ ചിന്തകള്‍ എന്നിവ ഉള്‍പ്പെടുന്നു...

d) അവബോധത്തിലും മാനസികാവസ്ഥയിലും ഉത്തേജനത്തിലും പ്രതിപ്രവര്‍ത്തനത്തിലുമുള്ള മാറ്റങ്ങള്‍: നിരന്തരമായ ഭയം, കോപം, കുറ്റബോധം അല്ലെങ്കില്‍ ലജ്ജ; മുമ്പ് ആസ്വദിച്ച പ്രവര്‍ത്തനങ്ങളില്‍ വളരെ കുറവ് താല്‍പ്പര്യം; മറ്റുള്ളവരില്‍ നിന്ന് വേര്‍പെടുത്തുകയോ വേര്‍പിരിയുകയോ ചെയ്യുക; അല്ലെങ്കില്‍ പോസിറ്റീവ് വികാരങ്ങള്‍ അനുഭവിക്കാന്‍ കഴിയാത്തത് (സന്തോഷത്തി ന്‍റെയോ സംതൃപ്തിയുടെയോ ശൂന്യത) എന്നിവ കാണാവുന്നതാണ്.

ഉത്തേജനവും പ്രതിക്രിയാത്മകവുമായ ലക്ഷണങ്ങളില്‍ പ്രകോപിപ്പിക്കലും കോപം ഉളവാകലും ഉള്‍പ്പെടാം; അശ്രദ്ധമായി അല്ലെങ്കില്‍ സ്വയം നശിപ്പിക്കുന്ന രീതിയില്‍ പെരുമാറുക; സംശയാസ്പദമായ രീതിയില്‍ ചുറ്റുപാടുകളെ അമിതമായി നിരീക്ഷിക്കുക; എളുപ്പത്തില്‍ നടുങ്ങുക; അല്ലെങ്കില്‍ ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിക്കുന്നതിനോ ഉറങ്ങുന്നതിനോ ഉള്ള പ്രശ്നങ്ങള്‍ എന്നിവ മുഖ്യധാരയില്‍ നില്‍ക്കുന്നു.

ഒരു ആഘാതകരമായ സംഭവത്തിന് വിധേയരായ പലര്‍ക്കും സംഭവത്തിനുശേഷമുള്ള ദിവസങ്ങളില്‍ മുകളില്‍ വിവരിച്ചതിന് സമാനമായ ലക്ഷണങ്ങള്‍ അനുഭവപ്പെടുന്നു. എന്നിരുന്നാലും, ഒരു വ്യക്തിക്ക് PTSD രോഗനിര്‍ണയം നടത്താന്‍, രോഗലക്ഷണങ്ങള്‍ ഒരു മാസത്തില്‍ കൂടുതല്‍ നീണ്ടുനില്‍ക്കുകയും വ്യക്തിയുടെ ദൈനംദിന പ്രവര്‍ത്തനങ്ങളില്‍ കാര്യമായ ബുദ്ധിമുട്ടുകള്‍ അല്ലെങ്കില്‍ പ്രശ്നങ്ങള്‍ ഉണ്ടാക്കുകയും വേണം. പല വ്യക്തികളിലും ട്രോമയുടെ മൂന്ന് മാസത്തിനുള്ളില്‍ ലക്ഷണങ്ങള്‍ വികസിക്കുന്നു, എന്നാല്‍ ലക്ഷണങ്ങള്‍ പിന്നീട് പ്രത്യക്ഷപ്പെടുകയും പലപ്പോഴും മാസങ്ങളും ചിലപ്പോള്‍ വര്‍ഷങ്ങളും തുടരുകയും ചെയ്യും. വിഷാദരോഗം, ലഹരിവസ്തുക്കളുടെ ഉപയോഗം, മെമ്മറി പ്രശ്നങ്ങള്‍, മറ്റ് ശാരീരികവും മാനസികവുമായ ആരോഗ്യപ്രശ്നങ്ങള്‍ എന്നിവ പോലുള്ള മറ്റ് അനുബന്ധ അവസ്ഥകളിലാണ് PTSD പലപ്പോഴും സംഭവിക്കുന്നത്.

അനുബന്ധ അവസ്ഥകള്‍

1. അക്യൂട്ട് സ്ട്രെസ് ഡിസോര്‍ഡര്‍

PTSD ചെയ്യുന്നതുപോലെ, ഒരു ആഘാതക രമായ സംഭവത്തോടുള്ള പ്രതികരണത്തിലാണ് അക്യൂട്ട് സ്ട്രെസ് ഡിസോര്‍ഡര്‍ സംഭവിക്കുന്നത്, ലക്ഷണങ്ങള്‍ സമാനമാണ്. എന്നിരുന്നാലും, ഇവന്‍റ് കഴിഞ്ഞ് മൂന്ന് ദിവസത്തിനും ഒരു മാസത്തിനും ഇടയിലാണ് ലക്ഷണങ്ങള്‍ ഉണ്ടാകുന്നത്. അക്യൂട്ട് സ്ട്രെസ് ഡിസോര്‍ഡര്‍ ഉള്ള ആളുകള്‍ക്ക് ആഘാതം പുനരുജ്ജീവിപ്പിക്കാം, ഫ്ളാഷ്ബാക്ക് അല്ലെങ്കില്‍ പേടിസ്വപ്നങ്ങള്‍ ഉണ്ടാകാം, കൂടാതെ തങ്ങളെത്തന്നെ മരവിപ്പിക്കുകയോ വേര്‍പെടുത്തുകയോ ചെയ്യാം. ഈ ലക്ഷണങ്ങള്‍ അവരുടെ ദൈനംദിന ജീവിതത്തില്‍ വലിയ ബുദ്ധിമുട്ടുകളും പ്രശ്നങ്ങളും ഉണ്ടാക്കുന്നു. അക്യൂട്ട് സ്ട്രെസ് ഡിസോര്‍ഡര്‍ ഉള്ളവരില്‍ പകുതിയോളം പേര്‍ക്ക് PTSD സംഭവിക്കാം. വ്യക്തികള്‍ തമ്മിലുള്ള അക്രമം (ഉദാഹരണത്തിന്, ബലാത്സംഗം, ആക്രമണം, അടുപ്പമുള്ള പങ്കാളി അക്രമം) അനുഭവിക്കുന്ന വ്യക്തികളില്‍ അക്യൂട്ട് സ്ട്രെസ് ഡിസോ ര്‍ഡര്‍ 19% മുതല്‍ 50% വരെ കണ്ടെത്തിയിട്ടുണ്ട്.

കോഗ്നിറ്റീവ് ബിഹേവിയര്‍ തെറാപ്പി ഉള്‍പ്പെടെയുള്ള സൈക്കോതെറാപ്പി രോഗലക്ഷണങ്ങളെ നിയന്ത്രിക്കാനും അവ വഷളാകുന്നതില്‍ നിന്നും PTSD ആയി വികസിക്കുന്നത് തടയാനും സഹായിക്കും. ആന്‍റീഡിപ്രസന്‍റുകള്‍ പോലുള്ള മരുന്നുകള്‍ രോഗലക്ഷണങ്ങള്‍ ലഘൂകരിക്കാന്‍ സഹായിക്കും.

2. അഡ്ജസ്റ്റ്മെന്‍റ് ഡിസോര്‍ഡര്‍

സമ്മര്‍ദ്ദപൂരിതമായ ഒരു ജീവിത സംഭവത്തിന് (അല്ലെങ്കില്‍ ഇവന്‍റുകള്‍) പ്രതികരണമായാണ് അഡ്ജസ്റ്റ്മെന്‍റ് ഡിസോര്‍ഡര്‍ സംഭവിക്കുന്നത്.

പിരിമുറുക്കമോ സങ്കടമോ നിരാശയോ തോന്നുന്നത് ലക്ഷണങ്ങളില്‍ ഉള്‍പ്പെടാം; മറ്റ് ആളുകളില്‍ നിന്ന് പിന്‍വാങ്ങല്‍; ധിക്കാരപരമായി പ്രവര്‍ത്തിക്കുക അല്ലെങ്കില്‍ ആവേശകരമായ പെരുമാറ്റം കാണിക്കുക; അല്ലെങ്കില്‍ വിറയല്‍, ഹൃദയമിടിപ്പ്, തലവേദന തുടങ്ങിയ ശാരീരിക പ്രകടനങ്ങള്‍ എന്നിവയാണ് പ്രധാന ലക്ഷണങ്ങള്‍. രോഗലക്ഷണങ്ങള്‍ ഒരാളുടെ ജീവിതത്തിന്‍റെ പ്രധാന മേഖലകളില്‍, ഉദാഹരണത്തിന്, ജോലിസ്ഥ ലത്തോ സ്കൂളിലോ സാമൂഹിക ഇടപെടലുകളിലോ കാര്യമായ അസ്വസ്ഥതയോ പ്രശ്നങ്ങളോ ഉണ്ടാക്കുന്നു. അഡ്ജസ്റ്റ്മെന്‍റ് ഡിസോര്‍ ഡേഴ്സിന്‍റെ ലക്ഷണങ്ങള്‍ സമ്മര്‍ദ്ദകരമായ ഒരു സംഭവത്തിന്‍റെ മൂന്ന് മാസത്തിനുള്ളില്‍ ആരംഭിക്കുന്നു, സമ്മര്‍ദ്ദം അല്ലെങ്കില്‍ അതിന്‍റെ അനന്തര ഫലങ്ങള്‍ അവസാനിച്ചതിനുശേഷം ആറ് മാസത്തില്‍ കൂടുതല്‍ നീണ്ടുനില്‍ക്കില്ല.

സ്ട്രെസര്‍ ഒരൊറ്റ സംഭവമായിരിക്കാം (റൊമാന്‍റിക് വേര്‍പിരിയല്‍ പോലുള്ളവ), അല്ലെങ്കില്‍ ക്യുമുലേറ്റീവ് ഇഫക്റ്റുള്ള ഒന്നിലധികം ഇവന്‍റുകള്‍ ഉണ്ടാകാം. പിരിമുറുക്കങ്ങള്‍ ആവര്‍ത്തിച്ചുള്ളതോ തുടര്‍ച്ചയായതോ ആകാം (വര്‍ദ്ധിച്ചുവരുന്ന വൈകല്യത്തോടുകൂടിയ വേദനാജനകമായ അസുഖം പോലുള്ളവ). സമ്മര്‍ദ്ദങ്ങള്‍ ഒരൊറ്റ വ്യക്തിയെയോ ഒരു മുഴുവന്‍ കുടുംബത്തെയോ ഒരു വലിയ ഗ്രൂപ്പിനെയോ സമൂഹത്തെയോ ബാധിച്ചേക്കാം (ഉദാഹരണത്തിന്, ഒരു പ്രകൃതി ദുരന്തത്തിന്‍റെ കാര്യത്തില്‍).

ഔട്ട്പേഷ്യന്‍റ് മാനസികാരോഗ്യ ചികിത്സയിലുള്ള 5% മുതല്‍ 20% വരെ ആളുകള്‍ക്ക് അഡ്ജസ്റ്റ്മെന്‍റ് ഡിസോര്‍ഡറിന്‍റെ പ്രധാന രോഗനിര്‍ണയം ഉണ്ടെന്ന് കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. കാന്‍സര്‍ ബാധിച്ച മുതിര്‍ന്നവരില്‍ 15% ത്തിലധികം പേര്‍ക്ക് അഡ്ജസ്റ്റ്മെന്‍റ് ഡിസോര്‍ഡര്‍ ഉണ്ടെന്ന് അടുത്തിടെ നടത്തിയ ഒരു പഠനം കണ്ടെത്തി. ഇത് സാധാരണയായി സൈക്കോതെറാപ്പി ഉപയോഗിച്ചാണ് ചികിത്സിക്കുന്നത്.

3. ഡിസിന്‍ഹിബിറ്റഡ് സോഷ്യല്‍ എന്‍ഗേജ്മെന്‍റ് ഡിസോര്‍ഡര്‍

രണ്ട് വയസ്സിന് മുമ്പ് കടുത്ത സാമൂഹിക അവഗണനയോ ദാരിദ്ര്യമോ അനുഭവിച്ച കുട്ടികളിലാണ് ഡിസിന്‍ഹിബിറ്റഡ് സോഷ്യല്‍ എന്‍ഗേജ്മെന്‍റ് ഡിസോര്‍ഡര്‍ കാണപ്പെടുന്നത്. റിയാക്ടീവ് അറ്റാച്ച്മെന്‍റ് ഡിസോര്‍ഡറിന് സമാനമായി, കുട്ടികള്‍ക്ക് ആശ്വാസം, ഉത്തേജനം, വാത്സല്യം എന്നിവയ്ക്കുള്ള അടിസ്ഥാന വൈകാരിക ആവശ്യങ്ങള്‍ ഇല്ലാത്തപ്പോള്‍ അല്ലെങ്കില്‍ പരിചരിക്കുന്നവരില്‍ ആവര്‍ത്തിച്ചുള്ള മാറ്റങ്ങള്‍ (ഇടയ്ക്കിടെയുള്ള ഫോസ്റ്റര്‍ കെയര്‍ മാറ്റങ്ങള്‍ പോലുള്ളവ) സ്ഥിരമായ അറ്റാച്ച്മെന്‍റുകള്‍ രൂപപ്പെടുന്നതില്‍ നിന്ന് അവരെ തടയുമ്പോള്‍ ഇത് സംഭവിക്കാം.

നിരോധിത സാമൂഹിക ഇടപെടല്‍ ഡിസോര്‍ഡറിന്‍റെ വ്യാപനം അജ്ഞാതമാണ്, പക്ഷേ ഇത് അപൂര്‍വമാണെന്ന് കരുതപ്പെടുന്നു. കഠിനമായി അവഗണിക്കപ്പെട്ട കുട്ടികളില്‍ ഭൂരിഭാഗവും ഈ അസുഖം ഉണ്ടാവണമെന്നില്ല. കുട്ടിക്ക് വൈകാരികമായി ലഭ്യമായ ഒരു അറ്റാച്ച്മെന്‍റ് ഫിഗര്‍ ഉണ്ടെന്ന് ഉറപ്പാക്കാന്‍ പരിചരിക്കുന്നവര്‍ ശ്രമിക്കുക എന്നതാണ് ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട ചികിത്സാരീതി.

4. റിയാക്ടീവ് അറ്റാച്ച്മെന്‍റ് ഡിസോര്‍ഡര്‍

ജീവിതത്തിന്‍റെ ആദ്യ വര്‍ഷങ്ങളില്‍ കടുത്ത സാമൂഹിക അവഗണനയോ ഇല്ലായ്മയോ അനുഭവിച്ച കുട്ടികളില്‍ റിയാക്ടീവ് അറ്റാച്ച്മെന്‍റ് ഡിസോര്‍ഡര്‍ സംഭവിക്കുന്നു. കുട്ടികള്‍ക്ക് ആശ്വാസം, ഉത്തേജനം, വാത്സല്യം എന്നിവയ്ക്കുള്ള അടിസ്ഥാന വൈകാരിക ആവശ്യങ്ങള്‍ ഇല്ലാത്തപ്പോള്‍ അല്ലെങ്കില്‍ പരിചരിക്കുന്നവരില്‍ ആവര്‍ത്തിച്ചുള്ള മാറ്റങ്ങള്‍ (ഇടയ്ക്കിടെ വളര്‍ത്തുന്ന പരിചരണ മാറ്റങ്ങള്‍ പോലുള്ളവ) സ്ഥിരമായ അറ്റാച്ച്മെന്‍റുകള്‍ രൂപപ്പെടുന്നതില്‍ നിന്ന് അവരെ തടയുമ്പോള്‍ ഇത് സംഭവിക്കാം.

കുട്ടികളും കൗമാരക്കാരും ട്രോമയോട് എങ്ങനെ പ്രതികരിക്കുന്നു?

കുട്ടികള്‍ക്കും കൗമാരക്കാര്‍ക്കും ആഘാതത്തോട് അങ്ങേയറ്റത്തെ പ്രതികരണങ്ങള്‍ ഉണ്ടാകാം, എന്നാല്‍ അവരുടെ ചില ലക്ഷണങ്ങള്‍ മുതിര്‍ന്നവരില്‍ കാണുന്നതുപോലെ ആയിരിക്കണമെന്നില്ല.

ആറു വയസ്സിന് താഴെയുള്ള കുട്ടികളില്‍, ഈ ലക്ഷണങ്ങള്‍ ഉള്‍പ്പെടാം:

1. ടോയ്ലറ്റ് ഉപയോഗിക്കാന്‍ പഠിച്ചശേഷം കിടക്കയില്‍ തന്നെ മൂത്രമൊഴിക്കുക.

2. സംസാരിക്കാന്‍ മറക്കുകയോ സംസാരിക്കാന്‍ കഴിയാതിരിക്കുകയോ ചെയ്യുക.

3. കളിക്കുന്ന സമയത്ത് ഭയപ്പെടുത്തുന്ന സംഭവം എടുത്തിടുകയോ അനുകരിക്കുകയോ ചെയ്യുക.

4. മാതാപിതാക്കളുമായോ മറ്റ് മുതിര്‍ന്നവരുമായോ അസാധാരണമായി പറ്റിനില്‍ക്കുക.

മുതിര്‍ന്ന കുട്ടികളും കൗമാരക്കാരും സാധാരണയായി മുതിര്‍ന്നവരില്‍ കാണുന്നതു പോലെയുള്ള ലക്ഷണങ്ങള്‍ കാണിക്കുന്നു.

വിനാശകരവും അനാദരവും നിറഞ്ഞ പെരുമാറ്റങ്ങളും അവര്‍ കാണിച്ചേക്കാം. പ്രായമായ കുട്ടികള്‍ക്കും കൗമാരക്കാര്‍ക്കും പരിക്കോ മരണമോ തടയാന്‍ കഴിയാത്തതില്‍ കുറ്റബോധം തോന്നിയേക്കാം. പ്രതികാരചിന്തകളും അവര്‍ക്കുണ്ടാകാം.

എപ്പോള്‍ ഡോക്ടറെ കാണണം?

ഒരു മാസത്തിലേറെയായി ആഘാതകരമായ ഒരു സംഭവത്തെക്കുറിച്ച് നിങ്ങള്‍ക്ക് അസ്വസ്ഥമായ ചിന്തകളും വികാരങ്ങളും ഉണ്ടെങ്കില്‍, അവ ഗുരുതരമാണെങ്കില്‍, അല്ലെങ്കില്‍ നിങ്ങളുടെ ജീവിതം വീണ്ടും നിയന്ത്രണത്തിലാക്കുന്നതില്‍ നിങ്ങള്‍ക്ക് പ്രശ്നമുണ്ടെന്ന് തോന്നുന്നുവെങ്കില്‍, നിങ്ങളുടെ ഡോക്ടറുമായോ മാനസികാരോഗ്യ പ്രൊഫഷണലുമായോ സംസാരിക്കാവുന്നതാണ്. എത്രയും വേഗം ചികിത്സ ലഭിക്കുന്നത് PTSD ലക്ഷണങ്ങള്‍ വഷളാകുന്നത് തടയാന്‍ സഹായിക്കും.

ട്രോമ അനുഭവിക്കുന്ന എല്ലാവര്‍ക്കും PTSD ഉണ്ടാവണമെന്നില്ല എന്നത് ശ്രദ്ധിക്കേണ്ടതാണ്, കൂടാതെ PTSD ഉണ്ടാവുന്ന എല്ലാവര്‍ക്കും മാനസിക ചികിത്സ ആവശ്യമില്ല. ചില ആളുകള്‍ക്ക്, PTSD യുടെ ലക്ഷണങ്ങള്‍ കാലക്രമേണ കുറയുന്നു അല്ലെങ്കില്‍ അപ്രത്യക്ഷമാകുന്നു. മറ്റുള്ളവര്‍ അവരുടെ പിന്തുണാ സംവിധാനത്തിന്‍റെ (കുടുംബം, സുഹൃത്തുക്കള്‍ അല്ലെങ്കില്‍ പുരോഹിതന്മാര്‍) സഹായത്തോടെ മെച്ചപ്പെടുന്നു. എന്നാല്‍ PTSD ഉള്ള പലര്‍ക്കും തീവ്രവും അപ്രാപ്തമാക്കാ വുന്നതുമായ മാനസിക ക്ലേശങ്ങളില്‍നിന്ന് കരകയറാന്‍ പ്രൊഫഷണല്‍ ചികിത്സ ആവശ്യമാണ്. ആഘാതം കഠിനമായ അസ്വസ്ഥതയിലേക്ക് നയിച്ചേക്കാം എന്നത് ഓര്‍ത്തിരിക്കേണ്ടത് പ്രധാനമാണ്. ആ ദുരിതം വ്യക്തിയുടെ തെറ്റല്ല, PTSD ചികിത്സിക്കാവുന്നതാണ്. ഒരു വ്യക്തി എത്രയും വേഗം ചികിത്സ നേടുന്നുവോ അത്രയും സുഖം പ്രാപിക്കാനുള്ള സാധ്യത കൂടുതലാണ്.

PTSD ചികിത്സ

PTSDയില്‍ നിന്ന് കരകയറാന്‍ ആളുകളെ സഹായിക്കുന്നതിന് സൈക്യാട്രിസ്റ്റുകളും മറ്റ് മാനസികാരോഗ്യ പ്രൊഫഷണലുകളും വിവിധ ഫലപ്രദമായ (ഗവേഷണ-തെളിയിക്കപ്പെട്ട) രീതികള്‍ ഉപയോഗിക്കുന്നു. ടോക്ക് തെറാപ്പിയും (സൈക്കോതെറാപ്പി) മരുന്നുകളും PTSD യ്ക്ക് ഫലപ്രദമായ തെളിവുകള്‍ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള ചികിത്സകള്‍ നല്‍കുന്നു.

എപ്രകാരമുള്ള മരുന്നുകള്‍ നല്‍കാം?

PTSDയുടെ ലക്ഷണങ്ങള്‍ നിയന്ത്രിക്കാന്‍ മരുന്നുകള്‍ സഹായിക്കും. ചില ആന്‍റീഡിപ്രസന്‍റുകള്‍ PTSDയുടെ പ്രധാന ലക്ഷണങ്ങളെ ചികിത്സിക്കാന്‍ സാധാരണയായി ഉപയോഗിക്കുന്നു. അവ ഒറ്റയ്ക്കോ സൈക്കോതെറാപ്പിയോ മറ്റ് ചികിത്സകളുമായോ ഉപയോഗിക്കുന്നു. മരുന്നുകള്‍ നല്‍കുന്ന രോഗലക്ഷണ ആശ്വാസം നിരവധി ആളുകളെ, സൈക്കോതെറാപ്പി കൂടുതല്‍ ഫലപ്രദമാക്കുവാന്‍ സഹായിക്കും.

ഉത്കണ്ഠയും ശാരീരിക അസ്വസ്ഥതയും കുറയ്ക്കാന്‍ മറ്റ് മരുന്നുകള്‍ ഉപയോഗിക്കാം, അല്ലെങ്കില്‍ PTSD ഉള്ള പലരെയും ബുദ്ധിമുട്ടിക്കുന്ന പേടിസ്വപ്നങ്ങളും ഉറക്കപ്രശ്നങ്ങളും ചികിത്സിക്കാന്‍ ഉപയോഗിക്കാം.

1. കോഗ്നിറ്റീവ് ബിഹേവിയറല്‍ തെറാപ്പി

സൈക്കോതെറാപ്പിയുടെ ഒരു വിഭാഗമായ, കോഗ്നിറ്റീവ് ബിഹേവിയര്‍ തെറാപ്പി (CBT) വളരെ ഫലപ്രദമാണ്. കോഗ്നിറ്റീവ് പ്രോസസ്സിംഗ് തെറാപ്പി, നീണ്ടുനില്‍ക്കുന്ന എക്സ്പോഷര്‍ തെറാപ്പി, സ്ട്രെസ് ഇനോക്കുലേഷന്‍ തെറാപ്പി (ചുവടെ വിവരിച്ചിരിക്കുന്നത്) എന്നിവ PTSD ചികിത്സിക്കാന്‍ ഉപയോഗിക്കുന്ന CBT തരങ്ങളില്‍ ഉള്‍പ്പെടുന്നു.

a) കോഗ്നിറ്റീവ് പ്രോസസ്സിംഗ് തെറാപ്പി എന്നത് PTSD, കോമോര്‍ബിഡ് ലക്ഷണങ്ങള്‍ എന്നിവ ചികിത്സിക്കുന്നതിനായി പ്രത്യേകം രൂപ കല്‍പ്പന ചെയ്ത ഒരു തെളിവ് അടിസ്ഥാന മാക്കിയുള്ള, കോഗ്നിറ്റീവ് ബിഹേവിയറല്‍ തെറാപ്പി ആണ്. ആഘാതം മൂലം വേദനാജനകമായ നിഷേധാത്മക വികാരങ്ങളും (നാണക്കേട്, കുറ്റബോധം മുതലായവ) വിശ്വാസങ്ങളും ('ഞാന്‍ പരാജയപ്പെട്ടു;' 'ലോകം അപകടകരമാണ്' പോലുള്ളവ) മാറ്റുന്നതില്‍ ഇത് ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിക്കുന്നു. അത്തരം വേദനാജനകമായ ഓര്‍മ്മകളെയും വികാരങ്ങളെയും നേരിടാന്‍ തെറാപ്പിസ്റ്റുകള്‍ വ്യക്തിയെ സഹായിക്കുന്നു.

b) ദീര്‍ഘനാളത്തെ എക്സ്പോഷര്‍ തെറാപ്പി ആഘാതത്തിന്‍റെ ആവര്‍ത്തിച്ചുള്ള വിശദമായ സങ്കല്‍പ്പം അല്ലെങ്കില്‍ ലക്ഷണം, 'ട്രിഗറുകള്‍' ലേക്കുള്ള പുരോഗമനപരമായ എക്സ്പോഷറുകള്‍, സുരക്ഷിതവും നിയന്ത്രിതവുമായ രീതിയില്‍ ഒരു വ്യക്തിയെ നേരിടാനും ഭയവും ദുരിതവും നിയന്ത്രിക്കാനും സഹായിക്കുന്നു.

c) ട്രോമ ഫോക്കസ്ഡ് കോഗ്നിറ്റീവ് ബിഹേവിയറല്‍ തെറാപ്പി എന്നത് കുട്ടികള്‍ക്കും കൗമാര ക്കാര്‍ക്കും വേണ്ടിയുള്ള ഒരു തെളിവ് അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള ചികിത്സാ മാതൃകയാണ്, അത് കോഗ്നിറ്റീവ് ബിഹേവിയറല്‍, ഫാമിലി, ഹ്യൂമ നിസ്റ്റിക് തത്വങ്ങളും ടെക്നിക്കുകളും ഉപയോഗിച്ചു കൊണ്ടുള്ള ട്രോമ-സെന്‍സിറ്റീവ് ഇടപെടലുകള്‍ ഉള്‍ക്കൊള്ളുന്നു.

2.PTSDക്കുള്ള ഐ മൂവ്മെന്‍റ് ഡിസെന്‍സി റ്റൈസേഷനും റീപ്രോസസിംഗും

ഏകദേശം 3 മാസത്തിനുള്ളില്‍ നല്‍കുന്ന ഒരു ട്രോമ-ഫോക്കസ്ഡ് സൈക്കോതെറാപ്പിയാണ്. ആഘാതത്തിന്‍റെ ഓര്‍മ്മ പുനഃക്രമീകരിക്കാന്‍ ഈ തെറാപ്പി ഒരു വ്യക്തിയെ സഹായിക്കുന്നു. ഒരു സെഷനിലെ അനുഭവങ്ങളില്‍ ചിന്തകള്‍, ചിത്രങ്ങള്‍, വികാരങ്ങള്‍ എന്നിവയിലെ മാറ്റങ്ങള്‍ ഉള്‍പ്പെട്ടേക്കാം. ആവര്‍ത്തിച്ചുള്ള സെഷനുകള്‍ക്ക് ശേഷം, മെമ്മറി മാറിക്കൊണ്ടിരിക്കുന്നു, മാത്രമല്ല അതിന്‍റെ രീതിയില്‍ (നെഗറ്റീവ് രീതിയില്‍) മാറ്റങ്ങള്‍ അനുഭവപ്പെടുകയും ചെയ്യുന്നു.

3. ഗ്രൂപ്പ് തെറാപ്പി

സമാനമായ ആഘാതകരമായ സംഭവങ്ങളില്‍ നിന്ന് രക്ഷപ്പെട്ടവരെ അവരുടെ അനുഭവങ്ങളും പ്രതികരണങ്ങളും സുഖകരവും വിവേചനരഹിതവുമായ ഒരു ക്രമീകരണത്തിലൂടെ പങ്കിടാന്‍ പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്നു. അനേകം ആളുകള്‍ ഒരേ രീതിയില്‍ പ്രതികരിക്കുകയും ഒരേ വികാരങ്ങള്‍ അനുഭവിക്കുകയും ചെയ്യുമെന്ന് മനസ്സിലാക്കാന്‍ ഗ്രൂപ്പ് അംഗങ്ങള്‍ പരസ്പരം സഹായിക്കുന്നു. PTSD ഉള്ള വ്യക്തിയുടെ പെരുമാറ്റവും ദുരിതവും മുഴുവന്‍ കുടുംബത്തെയും ബാധിക്കുമെന്നതിനാല്‍ ഫാമിലി തെറാപ്പി സഹായിച്ചേക്കാം.

വ്യക്തിപരവും പിന്തുണ നല്‍കുന്നതും സൈക്കോഡൈനാമിക് തെറാപ്പികളും പോലുള്ള മറ്റ് സൈക്കോതെറാപ്പികള്‍ ജഠടഉയുടെ വൈകാ രികവും വ്യക്തിപരവുമായ വശങ്ങളില്‍ ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിക്കുന്നു. അവരുടെ ആഘാതങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ള ഓര്‍മ്മപ്പെടുത്തലുകളിലേക്ക് സ്വയം വെളിപ്പെടുത്താന്‍ ആഗ്രഹിക്കാത്ത ആളുകള്‍ക്ക് ഇത് സഹായകമായേക്കാം.

എപ്പോഴും ഓര്‍ക്കുക, നിങ്ങള്‍ക്ക് PTSD ഉണ്ടെന്ന് കണ്ടെത്തിയിട്ടുണ്ടെങ്കില്‍, അത് ബലഹീനതയുടെ ലക്ഷണമല്ല.. ശരിയായ സമീപനത്തിലൂടെ, ഇത് പൂര്‍ണ്ണമായും സുഖപ്പെടുത്താം..

ഡോ. അരുണ്‍ ഉമ്മന്‍
Senior Consultant Neurosurgeon
VPS Lakeshore Hospital, Kochi